دوبلورهای اهل ایران صداهای گرم و دلنشینی دارند که در یاد و خاطرات ما به خوبی نقش بسته‌اند. در این مطلب دوبلورهای معروف ایران را به همراه آثار ماندگار آنها به شما معرفی خواهیم کرد.
دوبلورهای ایرانی به واسطه صدای گرم و گیرایشان، سهم بزرگی در تثبیت کاراکترهای مختلف در ذهن و قلب مخاطبان دارند. تعداد دوبلورهای موفق و خوش صدا در ایران کم نیست و خوشبختانه در این حیطه، سرمایه‌های ارزشمندی در اختیار داریم. دوبلورها مانند بازیگران، ورزشکاران و سایر هنرمندان، چهره‌های شناخته شده‌ای نیستند و مخاطبان تنها با شنیدن صدایشان می‌توانند آنها را بشناسند.
طیف گسترده‌ای از مردم ممکن است حتی نام و یا چهره دوبلورهای محبوب خود که از صدای آنها خاطرات بسیاری دارند را نشناسند. به همین دلیل دوبلورها در بسیاری از مواقع شاید مورد کم لطفی قرار گرفتند و آنطور که باید شناخته نشده‌اند. به همین بهانه در ادامه این مقاله فرهنگی و هنری از رادیو دربست دوبلورهای معروف ایران که خاطرات بسیاری از صدای آنها داریم را به شما معرفی می‌کنیم.
دوبلورهای معروف ایران
در این بخش دوبلورهای مشهور ایران و آثار ماندگار آنها را به شما معرفی خواهیم کرد. البته تعداد دوبلورهای خوش صدا و خاطره‌انگیز ایرانی بسیار زیاد است، اما در این مقاله به معرفی بخش کوچکی از جامعه دوبلورهای موفق می‌پردازیم.
خسرو خسروشاهی دوبلور خوش صدای سینمای ایران است که با صدای گرم خود، شخصیت‌های ماندگار سینمای ایران و جهان را در ذهن ما حک کرده است. خسرو خسروشاهی متولد 7 دی 1320 در تهران است که در سال 1340 توسط شوهر خواهر خود استاد احمد رسول‌زاده وارد دنیای دوبلاژ شد. اکثر ما از صدای خسرو خسروشاهی در فیلم‌های آمیتاب باچان، آلن دلون و آل پاچینو خاطرات بسیاری داریم و با صدای گرم او با شخصیت‌های مختلف همراه شده‌ایم. خسرو خسروشاهی علاوه بر دوبله شخصیت‌های خارجی، در سینمای بعد از انقلاب نیز به جای بازیگران سرشناس ایرانی صحبت کرده است. برخی از این شخصیت‌ها عبارتند از:
- ابوالفضل پورعرب در فیلم‌های بی‌قرار، در کمال خونسردی، سوء ظن، جوانی و بهشت پنهان
- پرویز پور حسینی در سریال هزاردستان
- بیژن امکانیان در فیلم‌های حادثه و دبیرستان
خسرو خسروشاهی علاوه بر فعالیت دوبلاژ در سینما به دوبلوری در انیمیشن‌های مختلف نیز پرداخته است که معروف‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
- انیمیشن بامبی به جای کاراکتر بامبی و به عنوان مدیر دوبلاژ
- زیبای خفته به جای پرنس فیلیپ
- رابین هود به عنوان مدیر دوبلاژ
- انیمیشن آخرین تک شاخ به عنوان مدیر دوبلاژ و راوی
- پویانمایی ایرانی خداوند لک‌لک‌ها را دوست دارد به عنوان مدیر دوبلاژ
اما بخش عمده فعالیت خسرو خسروشاهی در بخش دوبله، مربوط به فیلم‌های خارجی است که تعداد زیادی فیلم سینمایی به‌یادماندنی و خاطره‌انگیز را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. برخی از این آثار درخشان عبارتند از:
- مایکل کورلئونه (آل پاچینو) در فیلم‌های سینمایی پدرخوانده 1 و 2 و 3
- جان میلتون (آل پاچینو) در فیلم وکیل مدافع شیطان
- لوک خوش شانس (ترنس هیل) در فیلم لوک خوش شانس
- جف کاستلو (آلن دلون) در فیلم سامورایی
- ویجی کومار (آمیتاب باچان) در فیلم قانون
- کوری (آلن دلون) در فیلم دایره سرخ
- ستوان جان دانبار (کوین کاستنر) در فیلم با گرگ‌ها می‌رقصد
چنگیز جلیلوند
زنده یاد چنگیز جلیلوند یکی دیگر از دوبلورهای معروف ایران است که صدای بسیار جذاب و گیرایی دارد. چنگیز جلیلوند در 6 آبان 1319 در شیراز متولد شده است و فعالیت حرفه‌ای خود را در سال 1363 با بازی در تئاتر آغاز کرد. چنگیز جلیلوند پس از مدتی کار در تئاتر و درخشیدن در این حرفه، ایران را به مدت 20 سال ترک کرد و به آمریکا رهسپار شد. چنگیز جلیلوند در سال 1377 مجددا به کشور بازگشت و کار دوبلوری را به صورت جدی شروع کرد. تن صدای چنگیز جلیلوند قابلیت بسیار خوبی برای تیپ‌سازی دارد و در میان دوبلورهای ایرانی به «مرد حنجره طلایی» مشهور است. وی در طول دوره فعالیت خود در عرصه دوبلاژ به جای شخصیت‌های کلیدی و مهمی اعم از ایرانی و خارجی صحبت کرده است.
چندین مورد از شخصیت‌های ایرانی و ماندگاری که چنگیز جلیلوند به جای آنها صحبت کرده است عبارتند از:
- زنده یاد جمشید مشایخی در فیلم سوته‌دلان
- مرحوم ناصر ملک مطیعی در فیلم‌های غلام ژاندارم، طوقی، بابا گلی به جمالت، صلات ظهر، پاشنه طلا، مرد، ناخدا و…
- بهروز وثوقی در فیلم‌های همسفر، کندو، ماه عسل، طوقی، نفس بریده، دشنه، بت و ممل آمریکایی
- محمدعلی فردین در فیلم‌های گنج قارون، سلطان قلب‌ها، چرخ فلک، کوچه مردها و جوانمرد
- سعید راد در فیلم سفر سنگ
- حامد بهداد در فیلم جرم
- محمدرضا گلزار در فیلم سینمایی سلام بمبئی
- ایرج قادری در فیلم‌های برادرکشی، پلنگ در شب، پشت و خنجر، عمو فوتبالی، دکتر و رقاصه، کوسه جنوب و…
وی گوینده ثابت و اصلی نقش‌های مختلف مارلون براندو است و به جای بسیاری از بازیگران مطرح خارجی دیگر نیز صحبت کرده است. برخی از کاراکترهای خارجی شاخصی که جلیلوند به جای آنها صحبت کرده است عبارتند از:
- ناپلئون بناپارت (مارلون براندو) در فیلم آمریکایی دزیره
- رابین هود (کوین کاستنر) در فیلم رابین هود: شاهزاده دزدان
- برایان (لیام نیسون) در فیلم ربوده شده 3
- مسیح (جفری هانتر) در فیلم شاه شاهان
- امیلیانو زاپاتا (مارلون براندو) در فیلم زنده‌باد زاپاتا
- تری مالوی (مارلون براندو) در فیلم در بارانداز
چنگیز جلیلوند از سال ۱۳۳۶ مشغول به فعالیت بود و در تاریخ ۲ آذر ماه ۱۳۹۹ بر اثر ابتلا به ویروس کرونا درگذشت.
منوچهر اسماعیلی
منوچهر اسماعیلی نیز یکی دیگر از دوبلورهای معروف ایران محسوب می‌شود که با صدای گرم خود خاطرات بسیاری را برای ما رقم زده است. منوچهر اسماعیلی در 8 فروردین 1318 در کرمانشاه به دنیا آمد و فعالیت جدی و حرفه‌ای خود در حوزه دوبله را در سال 1336 و با نقش‌های کوتاه آغاز کرد. منوچهر اسماعیلی توانایی خارق‌العاده‌ای در تیپ‌سازی صدا دارد و در فیلم‌های بسیاری به جای چندین شخصیت مختلف صحبت کرده است. منوچهر اسماعیلی در فیلم‌های ایرانی و خارجی متعددی به عنوان دوبلور و مدیر دوبلاژ حضور داشته و یکی از صداهای ماندگار و دلنشین عرصه دوبله به شمار می‌رود.
برخی از کاراکترهای شاخص ایرانی با صدای گرم منوچهر اسماعیلی عبارتند از:
- مالک اشتر (داریوش ارجمند) و شیخ عبدالله بن مسعود (مرحوم جمشید مشایخی) در سریال امام علی (ع)
- محمد ابراهیم (مرحوم محمدعلی کشاورز)، غلامرضا (اکبر عبدی) و جمال (جمشید هاشم‌پور) در فیلم سینمایی مادر
- کمال‌الملک (مرحوم مشایخی) و ناصرالدین شاه (عزت‌الله انتظامی) در فیلم کمال‌الملک
- رضا تفنگچی-خوشنویس (مرحوم مشایخی)، خان مظفر (عزت‌الله انتظامی)، شعبان استخونی (مرحوم کشاورز) و عمو نشاط (جمشید لایق) در سریال هزار دستان
- قیصر (بهروز وثوقی) و خان دایی (مرحوم مشایخی) در فیلم قیصر
- ناخدا خورشید (داریوش ارجمند) در فیلم ناخدا خورشید
- ماکسی میلیان (جعفر دهقان) در سریال مردان آنجلس
- حجت (محمدعلی فردین) در فیلم غزل
- رضا موتوری (بهروز وثوقی) در فیلم رضا موتوری
- داش آکل (بهروز وثوقی) در فیلم داش آکل
منوچهر اسماعیلی علاوه بر کاراکترهای شاخص ایرانی، به جای بسیاری از کاراکترهای محبوب خارجی نیز صحبت کرده است که معروف‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌شود:
- حمزه (آنتونی کوئین) در فیلم سینمایی محمد رسول الله
- کراسوس (لارنس الیویه) و گراچوس (چارلز لاتن) در فیلم سینمایی اسپارتاکوس
- جوکر (هیث لجر) در فیلم شوالیه تاریکی
- مستر بین (روآن اتکینسون) در فیلم کمدی بین
- الیور (الیور هاردی) در فیلم پرواز دو نفره
- توماس مور (پل اسکوفیلد) در فیلم بن هور
مریم شیرزاد
خانم مریم شیرزاد نیز یکی از بانوان موفق و دوبلورهای معروف ایران هستند که با صدای شیرین خود به کاراکترهای به‌یادماندنی، روح بخشیده‌اند. مریم شیرزاد متولد مهر سال 1338 از تهران است و زمانی که تنها 12 سال داشت به عرصه گویندگی قدم نهاد و کار خود را به عنوان گوینده رادیو و برنامه‌های کودک آغاز کرد. مریم شیرزاد پس از انقلاب و در سال 1359 به طور جدی وارد حوزه دوبلوری شد و به تدریج توانست نام خود را در این عرصه مطرح سازد و به یکی از بهترین دوبلورهای ایرانی خانم تبدیل شود. تمام ایرانیان با صدای گرم مریم شیرزاد خاطرات بسیاری دارند، اما شاید ندانید که مریم شیرزاد به جای کدامیک از کاراکترهای جذاب صحبت کرده‌اند. برخی از کاراکترهای خاطراه‌انگیز خانم مریم شیرزاد در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی عبارتند از:
- مریم مقدس (شبنم قلی‌خانی) در فیلم سینمایی مریم مقدس
- رباب (حدیث فولادوند) در سریال معصومیت از دست رفته
- سارا آستروک (ناتالی متی) در سریال مدار صفر درجه
- راحله (حدیث فولادوند) در سریال مختارنامه
- روشنک (ویشکا آسایش) در فیلم مسافر ری
- میریام (الهام حمیدی) در فیلم ملک سلیمان
کارتون‌ها و انیمیشن‌های ماندگار زیادی نیز وجود دارند که با صدای مریم شیرزاد در خاطر ما نقش بسته‌اند که برخی از آنها عبارتند از:
- سرندی پیتی در انیمه ماندگار جزیره ناشناخته
- دنی در انیمه به‌یادماندنی بچه‌های کوه‌های آلپ
- آلیس در فیلم آلیس در سرزمین عجایب
- آن شرلی در انیمه خاطره‌انگیز آنشرلی با موهای قرمز
- جسی در انیمیشن داستان اسباب بازی 2
فیلم‌ها و سریال‌های خارجی به‌یادماندنی که مریم شیرزاد در آنها به عنوان دوبلور حضور داشته است نیز شامل موارد زیر می‌شود:
- اوشین (آیاکو کوبایاشی و یوکو تاناکا) در سریال نوستالژیک سال‌های دور از خانه
- سارا استنلی (سارا پلی) در سریال قصه‌های جزیره
- آن شرلی (مگان فالوز) در سریال رویای سبز
- هرمیون گرنجر (اما واتسون) در سری‌های مختلف فیلم هری پاتر
- ایزابل بیگلو و سامانتا استفنز (نیکول کیدمن) در فیلم افسونگر
- دانی یونگ (کیم هیون جونگ) در سریال تاجر پوسان
ناصر طهماسب
ناصر طهماسب نیز یکی از دوبلورهای معروف ایران است که علاوه بر دوبلوری در حوزه بازیگری نیز فعالیت دارد. او متولد 5 اسفند 1318 از تهران است و فعالیت حرفه‌ای دوبله خود را از سال 1340 در نقش‌های مختلف شروع کرد. ناصر طهماسب پس از سال‌ها فعالیت در زمینه دوبلاژ به بازیگری نیز علاقه‌مند شد و در سال 1363 در فیلم سینمایی «راه دوم» به کارگردانی حمید رخشانی به بازی مشغول شد. ناصر طهماسب پس از آن در سال 1385 در سریال پرطرفدار «مرگ تدریجی یک رویا» و در سال 1389 نیز در فیلم سینمایی «من مادر هستم» به کارگردانی فریدون جیرانی به ایفای نقش پرداخت. وی در سال 1388 نیز در سری سوم سریال پلیسی «کلانتر» بازی کرد.
ناصر طهماسب در عرصه دوبلوری به جای کاراکترهای مختلف و جذاب ایرانی و خارجی صحبت کرده است و یکی از صداهای ماندگار در حوزه دوبلاژ محسوب می‌شود. برخی از شخصیت‌های ایرانی با صدای ناصر طهماسب شامل موارد زیر است:
- زنده یاد خسرو شکیبایی در فیلم‌های خط قرمز و دادشاه
- مرحوم جمشید مشایخی در فیلم تحفه‌ها
- علی نصیریان در سریال‌های گرگ‌ها و هزاردستان
- عنایت بخشی در فیلم ستاره و الماس
- بهمن مفید در فیلم باباشمل
- مرتضی عقیلی در فیلم‌های کاکو، زن یکشنبه، لوطی و پنجمین سوار سرنوشت
- روایت سریال سرباز
برخی از شخصیت‌های ماندگار در فیلم‌های خارجی با صدای دلنشین ناصر طهماسب عبارتند از:
- ریک بلین (هامفری بوگارت) در فیلم کازابلانکا
- اشلی ویلکس (لسلی هاوارد) در فیلم بر باد رفته
- کریستوفر بالستررو (هنری فوندا) در فیلم مرد عوضی
- بازرس ژاور (جفری راش) در فیلم بینوایان
- کارآگاه جیک گیتس (جک نیکلسون) در فیلم محله چینی‌ها
- گاندی (بن کینگزلی) در فیلم گاندی
حسین عرفانی
زنده یاد حسین عرفانی بدون شک دوبلور برتر تاریخ سینمای ایران است و تمام ایرانیان خاطرات خوشی با صدای ایشان دارند. حسین عرفانی در 5 مرداد 1321 در تهران به دنیا آمده و فعالیت هنری خود را به طور جدی از سال 1335 از تئاتر آغاز کرد. حسین عرفانی پس از چندین سال فعالیت در تئاتر به عرصه دوبله و سینما پا گذاشت و در سال 1340 در حالی که تنها 19 سال سن داشت به پدر دوبله ایران «علی کسمایی» معرفی شد و به آموزش دوبلوری در کنار استاد مشغول شد.
حسین عرفانی پس از مدتی شاگردی در محضر استاد کسمایی به پیشکسوت صداگذاری و دوبله یعنی آقای «احمد رسول‌زاده» معرفی شد. پس از تست و کمی تمرین در فیلم «پروفسور کم حافظه» به گویندگی نائل شد و توانایی خود در گویندگی و دوبله را به همگان نشان داد. حسین عرفانی بعد از درخشش در این فیلم و چندین سال تلاش، در نخستین نقش اول کارنامه هنری خود به جای «اورسن ولز» هنرپیشه معروف آمریکایی صحبت کرد.
پس از آن دیگر مسیر دوبلوری و گویندگی برای حسین عرفانی هموار شد و توسط بزرگان و مدیران دوبلاژ مورد تحسین قرار گرفت و آثار درخشانی را در کارنامه خود به ثبت رساند. جنس صدای حسین عرفانی حالت بم و جذابی دارد و به همین دلیل برای بازیگران جدی و نقش اول مرد بسیار مناسب است.
چندین مورد از آثار درخشان و ماندگار استاد عرفانی به شرح زیر است:
- ریک بلین (هامفری بوگارت) در فیلم به یادماندنی کازابلانکا
- ساموئل اسپید (هامفری بوگارت) در فیلم شاهین مالت
- رت باتلر (کلارک گیبل) در فیلم ماندگار بر باد رفته
- دکتر اختاپوس (آلفرد مولینا) در فیلم مرد عنکبوتی 2
- ژان والژان (لیام نیسون) در فیلم بینوایان
- گاندولف (ایان مک کلن) در فیلم ارباب حلقه‌ها
حسین عرفانی در شهریور 1397 بر اثر سرطان ریه در سن 76 سالگی دار فانی را وداع گفت و جامعه دوبلاژ را در ماتم فرو برد.
خسرو خسروشاهی